Wysiedleni Akcja „Wisła” 1947

Autor: Krzysztof Ziemiec

Czym była akcja „Wisła” i jak wyglądają brutalne fakty związane z jej przeprowadzaniem? Jakie były losy deportowanej ludności ukraińskiej, Łemków i Bojków?

Mianem akcji „Wisła” określa się masowe wysiedlenia ludności ukraińskiej z terenów południowo-wschodniej Polski. Miało to miejsce w roku 1947, kiedy echa II wojny światowej ciągle były jeszcze boleśnie słyszalne. Bezpośrednim pretekstem do przeprowadzenia tej operacji było zastrzelenie 28 marca 1947 w okolicy Baligrodu wiceministra obrony narodowej gen. Karola Świerczewskiego. Wobec ludności ukraińskiej zastosowano wówczas odpowiedzialność zbiorową. Dokładnie miesiąc później, nad ranem, siły rządowe rozpoczęły przeprowadzanie masowej deportacji ludności na tereny tak zwanych ziem odzyskanych. Działania te nierzadko prowadzone były w sposób niezwykle brutalny i bezwzględny. Na opuszczenie własnego domu dawano ludziom około dwóch lub trzech godzin. Miejscowości, z których wysiedlono już mieszkańców rabowano, często puszczano potem z dymem. Niekiedy też sprowadzano na miejsce wysiedlonych mieszkańców nowych osadników. Wszystko po to, by nikt nie mógł tam wrócić. Tak oto okrutne kaprysy historii i bezwzględne decyzje ówczesnych władz zmieniały i rujnowały często życie zwyczajnych ludzi. I choć od tamtych wydarzeń minęły już dziesiątki lat, pamięć o nich nadal jest żywa.

Już na pierwszy rzut oka widać, jak ogromny nakład pracy włożył Krzysztof Ziemiec w stworzenie tego niezwykłego reportażu. Zbierając materiały wyprawiał się nie raz w Bieszczady, ale również i na Warmię, Mazury. Ta książka przedstawia fakty, wspomnienia i relacje świadków, uczestników tamtych wydarzeń. Ziemiec nie stara się moralizować, oceniać czy interpretować. Chłodnym okiem bezstronnego reportażysty spogląda na ten bolesny, tragiczny i po dziś dzień budzący kontrowersje moment naszej historii.

Krzysztof Ziemiec to znany i ceniony dziennikarz związany z TVP1. Jest autorem licznych wywiadów, publikacji prasowych i książkowych. Akcja „Wisła” narodziła się w jego świadomości w latach osiemdziesiątych. Wtedy to, jako młody chłopak, wyprawiał się z plecakiem w Bieszczady. I tam właśnie ze zdumieniem odnajdywał pozostałości zrujnowanych wiosek i miasteczek: zgliszcza chat, nadpalone cerkwie, cmentarze z prawosławnymi krzyżami… Wtedy to od podobnych sobie, górskich łazików dowiedział się o zamieszkujących niegdyś te tereny Ukraińcach, Łemkach i Bojkach. I o tym, w jak brutalny sposób zostali oni wyrwani ze swych siedzib, odłączeni od ziemi, którą znali i kochali, od grobów przodków. Dlatego właśnie postanowił opowiedzieć o akcji „Wisła” w tej oto książce.

ks/h